upsc.education

 ਅਧਿਆਇ 1 ਕੀ, ਕਦੋਂ, ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ?          ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਅਤੀਤ ਬਾਰੇ ਕੀ ਜਾਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸਾਨਾਂ, ਸ਼ਾਸਕਾਂ, ਵਪਾਰੀਆਂ, ਪੁਜਾਰੀਆਂ, ਕਾਰੀਗਰਾਂ, ਕਲਾਕਾਰਾਂ, ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਜਾਂ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਇਹ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਅਸੀਂ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਬੱਚੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਕਿਹੜੀਆਂ - ਕਿਹੜੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਨਾਟਕ ਦੇਖਦੇ ਸਨ ਜਾਂ ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਸਨ।   ਲੋਕ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ? ਨਕਸ਼ਾ 1 (ਪੰਨਾ 2) ਨਰਮਦਾ ਨਦੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਓ  ਕਈ ਲੱਖ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਲੋਕ ਇਸ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ।  ਇੱਥੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਲੋਕ ਕੁਸ਼ਲ ਖਾਦ ਸੰਗਰਾਹਕ ਸਨ ਜੋ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਦੌਲਤ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਸਨ।  ਉਹ ਆਪਣੇ ਭੋਜਨ ਲਈ ਇੱਥੋਂ ਜੜ੍ਹਾਂ, ਫਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜੰਗਲੀ ਉਤਪਾਦ ਇਕੱਠੇ ਕਰਦੇ ਸਨ।  ਉਹ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਵੀ ਕਰਦੇ ਸਨ।        ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਣਕ ਅਤੇ ਜੌਂ ਵਰਗੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।ਉਹ ਭੇਡਾਂ, ਬੱਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਗਾਵਾਂ ਵਰਗੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਪਾਲਦੇ ਸਨ।ਇਹ ਲੋਕ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।  ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਗਾਰੋ ਅਤੇ ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿੰਧ...